2019-12-12
Źródło: Odbudowa polskiej wsi: projekty chat i zagród włościańskich, Kraków 1915r.
Mienie zabużańskie
Osobom, które na skutek różnych okoliczności związanych z wojną rozpoczętą w 1939 r., były zmuszone opuścić byłe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przysługuje prawo do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
Osoby takie określane są jako „zabużanie”, a nieruchomości przez nich pozostawione jako „mienie zabużańskie”.
Zasady realizacji tego prawa uregulowane są szczegółowo w Ustawie z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej zwanej w dalszej części artykułu Ustawą zabużańską.
Osoby spełniające warunki opisane w Ustawie, miały możliwość ubiegania się o przyznanie rekompensaty poprzez złożenie wniosku o potwierdzenie swojego prawa kierowanego do właściwego Wojewody, nie później niż do 31 grudnia 2008 r. (art. 5 ust. 1 Ustawy zabużańskiej).
Jak wynika z Ustawy nie ma już na chwilę obecną możliwości ubiegania się o przyznanie prawa do rekompensaty, natomiast do dnia dzisiejszego nie wszystkie rekompensaty zostały zrealizowane i w dalszym ciągu toczą się postępowania wszczęte przez Wojewodę o przyznanie przedmiotowego prawa, a w konsekwencji wypłaty rekompensaty za pozostawione mienie.
Jak wygląda postępowanie w sprawie potwierdzenia prawa do rekompensaty i w dalszej kolejności jej uzyskania?
Zgodnie z art. 7 ust. 1 Ustawy zabużańskiej, Wojewoda wszczyna postępowanie i dokonuje oceny spełnienia wymogów przez wnioskodawcę (wymogi te bliżej opisane są w art. 2, 3 i 5 Ustawy zabużańskiej). Oceny tej dokonuje na podstawie dowodów (opisanych w art. 6 Ustawy zabużańskiej) Wojewoda. Jednymi z takich dowodów są dowody, które świadczą o pozostawieniu nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej oraz dowody, które świadczą o rodzaju i powierzchni tych nieruchomości (art. 6 ust. 1 Ustawy zabużańskiej). W przypadku, gdy dowody zostaną ocenione pozytywnie, Wojewoda wydaje postanowienie, w którym m.in. wzywa wnioskodawcę do dołączenia do wniosku operatu szacunkowego. Operat szacunkowy powinien zostać sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego, a w nim powinna zostać określona wartość nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (art. 6 ust. 1 pkt. 3 Ustawy zabużańskiej).
Zatem na tym etapie postępowania zaczyna się rola rzeczoznawcy majątkowego, a postanowienie Wojewody jest dokumentem, od którego rzeczoznawca rozpoczyna swoją pracę.
Rzeczoznawca majątkowy sporządza operat szacunkowy z uwzględnieniem dowodów opisujących nieruchomość pozostawioną poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (oraz w niektórych przypadkach - dowodów opisujących nieruchomość nabytą w ramach realizacji prawa do rekompensaty, jeżeli taka sytuacja miała miejsce).
Ustawa wskazuje ponadto rzeczoznawcy zasady określania wartości nieruchomości (opisane w art. 11).
Ważną informację dla osób ubiegających się o potwierdzenie prawa do rekompensaty będzie natomiast art. 13 Ustawy zabużańskiej, który mówi o formach realizacji prawa do rekompensaty.
Mianowicie prawo do rekompensaty (jak mówi art. 13 ust. 1 Ustawy zabużańskiej) jest realizowane w jednej z następujących form:
Art. 13 mówi również w ust. 2 o zaliczaniu wartości pozostawionych nieruchomości: „Zaliczenia wartości nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej dokonuje się w wysokości równej 20% wartości tych nieruchomości. Wysokość świadczenia pieniężnego stanowi 20% wartości pozostawionych nieruchomości.”
Jest to istotna informacja dla osób ubiegających się o potwierdzenie prawa do rekompensaty. Jak wynika z przywołanego art.13 ust 2, będą mogli oni liczyć na 20 % wartości pozostawionych nieruchomości określonej przez rzeczoznawcę w operacie szacunkowym.
Może się zdarzyć sytuacja, w której prawo do rekompensaty zostało częściowo zrealizowane w przeszłości (przed wejściem w życie Ustawy zabużańskiej) np. poprzez nabycie nieruchomości w ramach wcześniejszej rekompensaty za pozostawione mienie. Wówczas rzeczoznawca majątkowy, jeżeli tak wynika z postanowienia Wojewody, sporządza dwa operaty szacunkowe – określający wartość nieruchomości pozostawionej oraz określający wartość nieruchomości nabytej. W takiej sytuacji wysokość świadczenia pieniężnego tj. 20 % wartości pozostawionych nieruchomości pomniejsza się o wartość nabytego prawa.
Podsumowując, rola rzeczoznawcy jest nierozłączna w postępowaniu prowadzonym przez Wojewodę w sprawie potwierdzenia prawa do rekompensaty, a powyższy artykuł mam nadzieję że przybliżył Państwu charakter tej roli.
Opracowano z wykorzystaniem Ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
Autor: Dorota Hutnik
Słowa kluczowe: wycena mienia zabużańskiego wrocław, wycena mienia zabużańskiego Opole, wycena mienia zabużańskiego Brzeg, wycena nieruchomości do rekompensaty, mienie zabużańskie postanowienie Wojewody, rekompensata za pozostawione mienie zabużańskie, mienie zabużańskie operat szacunkowy